Tasvîr-i Efkâr, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1862-1925 yılları arasında bazı aralıklarla yayımlanan uzun ömürlü bir gazetedir. Gazete, Osmanlı ülkesinde çıkan ilk özel yayınlardan biridir. İbrahim Şinâsî tarafından kurulan ve havâdis (haber) ve maarif (eğitim) konularına dair yazılar içeren gazete, Tanzimat döneminin önemli aydınlarından Namık Kemal, Recâîzâde Mahmud Ekrem, Ebüzziya Tevfik ve Velid Ebüzziya gibi isimler tarafından devam ettirilmiştir.
Gazete, Osmanlı basın tarihinde iktidarlara karşı eleştirel tutumuyla, sansür ve kapatılmalara karşı direnişiyle ve Mustafa Kemal Atatürk'ün Çanakkale Savaşı'ndaki başarısını basına yansıtan ilk gazete olmasıyla tanınmaktadır.
Tasvîr-i Efkâr'ın yayım hayatına başlaması için Şinâsî'nin yaptığı başvuru, henüz bir matbuat nizamnamesi olmadığı için Meclis-i Maârif ve Meclis-i Vâlâ'da görüşülmüş ve padişah Abdülaziz'in iradesiyle on yedi gün gibi kısa bir sürede izin verilmiştir. Gazetenin ilk sayısı 27 Haziran 1862 Cuma günü çıkmıştır. Gazetenin ismi ve bölüm başlıkları sülüs ve nesih hattıyla yazdırılmış, harflerin dökümü Ohannes Mühendisyan adlı bir Ermeni ustası tarafından yapılmıştır. Gazete küçük boy dört sayfaydı ve haftada iki defa yayımlanıyordu.
Tasvîr-i Efkâr'da resmî makamların duyurularına, muhtelif şehirlerden gönderilen haberlere yer veriliyordu. Muhtevanın zenginleştirilmesi için hem ülke içinde hem dışarıda yayımlanmakta olan gazetelerden alıntılar yapılıyordu. Başlangıçta yalnız abonelere dağıtılan bir gazete iken zamanla İstanbul'un çeşitli bölgelerinde ve muhtemelen bazı taşra merkezlerinde gazete satan yerler ortaya çıkmış ve bu işi özellikle kıraathaneler üstlenmiştir.
Tasvîr-i Efkâr, I. Dünya Savaşı sırasında Enver Paşa emriyle başka gazeteler ile birlikte çoğu kez sansüre uğramıştır. Gazete, kapatılmalarda adının Tevhîd-i Efkâr, Tenvîr-i Efkâr, İntihâb-ı Efkâr, Tefsîr-i Efkâr olarak değiştirildiği de olmuştur. 1920'de Malta'ya sürülünce gazete kapandı, 1921'de tekrar çıktı. 1925'te İstiklâl Mahkemesi'nce gazete kapatıldı. Ziyad Ebüzziya 1940'ta gazeteyi tekrar yayınladı. 1945'te gazete Tasvîr adıyla, Cihat Baban yönetiminde 1949'a kadar devam etti.
Tasvîr-i Efkâr, Osmanlı basın tarihinde önemli bir yere sahip olan bir gazetedir. Gazetenin kurucusu Şinâsî, Türk edebiyatının ilk romanı olan Şair Evlenmesi'ni de yazmıştır. Gazetenin devam ettiricileri arasında Namık Kemal, Türk edebiyatının ilk tiyatro eseri olan Vatan Yahut Silistre'yi yazmıştır. Recâîzâde Mahmud Ekrem ise Tanzimat edebiyatının en önemli şairlerinden birisidir. Ebüzziya Tevfik ise Türk basın tarihinin en önemli isimlerinden birisidir. Velid Ebüzziya ise Türk siyaset tarihinde önemli bir rol oynamıştır. Gazete, aynı zamanda Mustafa Kemal Atatürk'ün Çanakkale Savaşı'ndaki başarısını sayfasına taşıyan ilk gazete olmakla da dikkat çekmektedir.
Tasvîr-i Efkâr, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında yayımlanan önemli bir gazete olma özelliğini korumuştur. Gazete, haber ve eğitim konularına dair yazılarla toplumu aydınlatmaya çalışmış, iktidarlara karşı eleştirel bir tutum sergilemiş, sansür ve kapatılmalara karşı direnmiştir. Gazete, Osmanlı basın tarihinin ve Türk edebiyatının önemli isimlerini de bünyesinde barındırmıştır. Tasvîr-i Efkâr, Osmanlı-Türk basın tarihinin en uzun ömürlü ve en etkili gazetelerinden biri olarak hatırlanmaktadır.
0 yorumlar:
Yorum Gönder