Kaime-i Nakdiye, Osmanlı Devleti'nde ilk kez 1840 yılında Sultan Abdülmecid tarafından çıkarılan ve "Para Yerine Geçen Kâğıt" anlamına gelen el yazması kâğıt paralara verilen addı. Bu paralar, bugünkü banknotlardan farklı olarak faiz getirili borç senedi veya hazine bonosu niteliğindeydi. Kaime-i Nakdiye'nin tam adı "Kaime-i Nakdiye-i Mutebere" idi ve bu da "İtibarlı Kâğıt Para" manasına gelmekteydi.
Kaime-i Nakdiye'nin çıkarılmasının sebebi Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyılda yaşadığı mali sıkıntılardır. Devlet, iç ve dış borçlarını ödemek için altın rezervlerini tüketmişti. Bu durumda altın karşılığı kâğıt para basmak bir çözüm olarak görüldü. Kaime-i Nakdiye'ler devletin borcunu temsil eden ve belirli bir süre sonra faiziyle birlikte geri ödenmesi gereken kâğıtlardı. Bu nedenle, Kaime-i Nakdiye'lerin üzerinde "Devletin borcunu temsil eder" yazısı bulunuyordu.
Kaime-i Nakdiye'lerin değeri, altın liraya göre belirlenmişti. Bir altın lira, 100 kuruşa eşitti. Kaime-i Nakdiye'ler ise 5, 10, 20, 50 ve 100 kuruşluk değerlerde basılmıştı. Kaime-i Nakdiye'lerin üzerinde Osmanlı arması, padişahın tuğrası ve imzası bulunuyordu. Ayrıca kağıtların sağlam kalması için mühür basılıyor ve kenarlarına ipek iplik geçiriliyordu.
Kaime-i Nakdiye'lerin tedavülü sırasındaysa birtakım sorunlarla karşı karşıya kalındı. Öncelikle halk bu yeni para sistemine güvenmedi ve altın lirayı tercih etmeye devam etti. Bu nedenle de Kaime-i Nakdiye'lerin değeri düştü ve piyasada karaborsa oluştu. İkinci olarak, Kaime-i Nakdiye'ler kolayca taklit edilebiliyordu. Bu sebeple kalpazanlar sahte kağıt para basarak devleti dolandırmaya çalıştı. Üçüncü olarak, Kaime-i Nakdiye'lerin geri ödenmesi konusunda aksaklıklar oldu. Devlet, faizleri ödemekte zorlandı ve bazen ödemeleri erteledi veyahut da iptal etti.
Bu sorunlar nedeniyle Kaime-i Nakdiye'ler 1844 senesinde tedavülden kaldırıldı. Ancak devletin mali durumu düzelmediği için 1852 yılında yeniden piyasaya sürüldü. Bu sefer Kaime-i Nakdiye'lerin değeri gümüş liraya göre belirlendi. Ancak bu atılım da sorunları çözmedi ve Kaime-i Nakdiye'ler 1862 yılında tekrar tedavülden kaldırıldı.
Osmanlı Devleti'nin kâğıt para deneyimi başarısızlıkla sonuçlandı. Devlet daha sonra kurulan Osmanlı Bankası aracılığıyla yeni kâğıt paralar çıkardı. Ancak bu paralar da altın karşılıklı olmadığı için sürekli olarak değer kaybına uğradı. İlk kağıt para prototiplerinin oluşturulduğu bu asırda Osmanlı Devleti, kâğıt para sistemine geçiş hususunda ciddi atılımlar gerçekleştirmiş olsa da, atılımı sağlam bir temele oturtamadı ve bu durum birçok sorunla karşılaşmasına neden oldu.
0 yorumlar:
Yorum Gönder