Trans Arabistan petrol boru hattı, kısaca Tapline, 1950 yılında faaliyete geçen ve Suudi Arabistan'daki Kaysume köyünden Lübnan'daki Sayda şehrine kadar uzanan bir petrol boru hattıdır. Bu boru hattı uluslararası petrol ticareti için önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca Lübnan ekonomisinin ve Amerika Birleşik Devletleri ile Orta Doğu arasındaki ilişkilerin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Boru hattının tarihi
Tapline'ın inşasına 1947 yılında başlanmıştır. Boru hattını inşa eden şirket, Amerikan petrol devleri olan Standard Oil of New Jersey, Standard Oil of California, Texas Company ve Socony-Vacuum Oil Company'nin ortak girişimi olan Trans Arabistan Petrol Boru Hattı Şirketi'dir. Boru hattının asıl planı, Suudi Arabistan'daki Abkayk petrol sahasından Filistin Mandası'ndaki Hayfa limanına kadar uzanmaktı. Ancak 1948 yılında İsrail devletinin kurulmasıyla bu plan değiştirildi. Bunun yerine, boru hattı Suriye (Golan Tepeleri) ve Lübnan üzerinden Sayda şehrine yönlendirildi.
Boru hattının güzergahı üzerindeki ülkelerle yapılan anlaşmalar da kolay olmadı. Özellikle Suriye, başlangıçta boru hattına karşı çıktı. Ancak 1949 yılında Amerika'nın desteklediği bir askeri darbeyle demokratik yönetim devrildikten sonra, Suriye boru hattına onay verdi. Boru hattından petrol akışı ise 1950 yılında başladı.
Boru hattının işleyişi
Tapline, inşa edildiği dönemde dünyanın en büyük petrol boru hattıydı. Uzunluğu 1.214 kilometre (754 mil), çapı ise 30 inç (760 mm) idi. Başlangıçta günlük 300 bin varil petrol taşıma kapasitesine sahipti. Daha sonra eklenen pompalama istasyonlarıyla bu kapasite günlük 500 bin varile çıkarıldı. Boru hattı Abkayk petrol sahasının yanı sıra Kaysume köyündeki diğer kuyulardan da besleniyordu.
Tapline koridoru, Basra Körfezi'ndeki petrolün Avrupa ve Amerika'ya taşınması için potansiyel bir rota olarak kaldı. Bazı analizlere göre, Hayfa'dan Avrupa'ya yapılacak bir petrol ticareti, Süveyş Kanalı'ndan gemilerle yapılan transfere göre %40 daha az maliyetli olacaktı.
Boru hattının sonu
Tapline'ın işleyişi, hem siyasi hem de teknik nedenlerle zamanla zorlaştı. 1967'deki Altı Gün Savaşı'ndan sonra boru hattının Golan Tepeleri'ndeki kısmı İsrail işgali altında kaldı. İsrail boru hattının çalışmasına izin verdi ancak geçiş ücretleri konusunda Suudi Arabistan, Lübnan ve Suriye arasında sürekli olarak çeşitli anlaşmazlıklar yaşandı.
Boru hattının işlevselliğini etkileyen diğer faktörler ise süper tankerlerin ortaya çıkışı, boru hattındaki arızalar ve Lübnan İç Savaşı oldu. 1976 yılında Ürdün'ün ötesindeki boru hattının kesilmesiyle Tapline'ın büyük bir bölümü kullanılmaz hale geldi. Boru hattının Ürdün ve Suudi Arabistan arasındaki kalan kısmı ise 1990 yılına kadar az miktarda petrol transferine devam etti. Ancak Körfez Savaşı sırasında Ürdün'ün Irak'ı desteklemesi nedeniyle Suudi Arabistan boru hattındaki petrol akışını durdurdu. Günümüzde ise Trans Arabistan petrol boru hattının tamamı petrol transferi için elverişsiz durumdadır.
0 yorumlar:
Yorum Gönder