Osmanlı İmparatorluğu, 14. ve 15. yüzyıllarda Sırbistan topraklarını fethettiğinde, buradaki Sırp halkını da kendi egemenliği altına almıştır. Osmanlılar, Sırplara devşirme sistemiyle devlette yüksek mevkilere ulaşma fırsatı vermiş, dinlerini, dillerini ve kültürlerini de yaşatmalarına izin vermiştir. Ancak 18. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun bir gerileme sürecine girmesi, Rusya ve Avusturya'nın kışkırtmaları, yeniçerilerin baskısı ve Fransız İhtilali'nin etkisiyle Sırplar ulusal bilinç temelinde bir bağımsızlık mücadelesi başlatmışlardır.
Birinci Sırp İsyanı (1804-1813)
1804 yılına gelinen süreçte Osmanlı Devleti'nin zayıflamasından yararlanan Sırplar, Eflak ve Boğdan gibi özerklik elde etmeye çalışarak bunu talep etmeye başladılar. Ancak bu talep Osmanlı yönetimi bu talebi reddedildi. Bunun üzerineyse Sırplar, Kara Yorgi önderliğinde ayaklandılar. Bu ayaklanma, Birinci Sırp Ayaklanması olarak tarihe geçti.
Kara Yorgi, emrindeki isyancılarla birlikte birçok kasabayı ele geçirdi ve Belgrad'ı kuşattı. Bu süreçte Kara Yorgi'ye bağlı isyancılar, sürekli olarak Müslümanlara saldırdılar. Müslümanlara dair her şeyi talan ettiler ve cinayetler işlediler. Örneğin 8 Ocak 1807'de Belgrad'ın ele geçirilmesiyle birlikte burada yaşayan yaklaşık 20 bin Müslüman'ın bir kısmı öldürüldü, bir kısmı Hristiyanlaştırıldı, bir kısmı da sürgün edildi.
Osmanlı padişahı III. Selim, isyancılarla pazarlık yapmaya çalıştıysa da sonuç alamadı. Kara Yorgi, komutasındaki isyancılara Rusya'dan aldığı destekle Belgrad'ı ele geçirdi. 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Belgrad isyancıların elinde kaldı.
Bu başarının ardından 1808'de toplanan eyalet konseyi ilk Sırp anayasasını hazırladı. Kara Yorgi, 1811'de ulusal meclis (skupçina) tarafından soya dayanacak bir yönetimin ilk önderi kabul edildi. Böylece Karayorgiyeviç hanedanı kurulmuş oldu.
Kara Yorgi, anayasaya dayanarak ulusal bir hükümet kurdu. Okullar ve mahkemeler açtırdı. 1809'da Rus-Sırp işbirliği daha da pekişti. 1810'da Ruslar ve Sırplardan oluşan bir ordu Varvarin'de ve Loznica'da Osmanlıları yendi.
Bu isyan, Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rusya'nın desteğiyle güç kazanmış ve 1806'da Belgrad'ın isyancılar tarafından ele geçirilmesiyle de tepe noktasına varmıştır. 1812 yılında imzalanan Bükreş Antlaşması ile Sırplara bazı imtiyazlar tanınmıştır. Ancak Osmanlı İmparatorluğu, Rusya ile barış antlaşmasını akdettikten sonra isyanı bastırmak için harekete geçmiş ve, 1813'te Belgrad'ı geri almıştır. Kara Yorgi ise Avusturya'ya kaçmak zorunda kalmıştır. Böylece "Birinci Sırp Ayaklanması" nihayete ermiştir. Ayaklanmanın nedenleri kısaca şu şekilde açıklanabilir:
• Rusya ve Avusturya'nın kışkırtmaları.
• Osmanlı yönetimindeki otorite zayıflığı.
• Sırbistan'daki yeniçerilerin halka iyi davranmaması.
• Fransız İhtilali'nden sonra ortaya çıkan milliyetçilik akımları.
• Osmanlı-Avusturya Savaşları sırasında Sırbistan topraklarının savaş alanı haline gelmesi.
0 yorumlar:
Yorum Gönder