Niyazi Berkes, 21 Ekim 1908'de Kıbrıs'ın Lefkoşa şehrinde doğmuş ve Kıbrıslı Türk sosyolog ve bilim insanı olarak tanınmıştır. İsmini, 1908 yılında Meşrutiyetin ilan edilmesinde önemli rol oynamış olan Resneli Niyazi Bey'den alırken, ikiz kardeşi de Enver Paşa'nın ismini almıştır.
Orta öğrenimine Kıbrıs'ta başlayan Berkes, 1927 yılında İstanbul Erkek Lisesi'ni tamamlamıştır. Ardından 1931 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nden mezun olmuştur. Milli Eğitim Bakanlığı'na çalışmak için yaptığı başvurusu reddedilince, kısa bir süre özel bir lisenin ortaokul kısmında tarih öğretmenliği yapmıştır. Daha sonra Ankara'da Türk Ocakları binasında bulunan halkevi kütüphanesinde çalışmaya başlamıştır. Türk Maarif Cemiyeti'nin Ankara Yenişehir'de kurduğu ortaokulun ilk müdürü olmuştur. Ancak daha sonra TED Ankara Koleji adını alacak olan bu okuldaki görevinden, okulun sadece seçkinlere hizmet ettiği gerekçesiyle istifa etmiştir.
1933 yılında, Darülfünun reformunun ardından İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde sosyoloji asistanı olarak göreve başlamıştır.
1934 yılında yedek subay olarak askerliğini yapmış ve ardından Chicago Üniversitesi sosyoloji bölümünden bilimsel araştırmalar için davet almış, bundan dolayı da Amerika Birleşik Devletleri'ne gitmiştir.
1939 yılında Türkiye'ye döndükten sonra, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde sosyoloji doçenti olarak görev yapmıştır. Bu dönemde solculukla ve komünistlikle suçlanmış, 1948 DTCF Tasfiyesi sonrasında Pertev Naili Boratav ve Behice Boran ile birlikte görevden uzaklaştırılmıştır.
1952 yılında, Kanada'daki McGill Üniversitesi'nde İslam Araştırmaları Enstitüsü'nde misafir profesör olarak göreve başlamış, 1956'da da asli profesör olmuştur. Bu dönemde Türkiye'nin tarihsel ve toplumsal gelişimiyle ilgili birçok araştırma yapmıştır. Emekliliğinin ardından 1975 yılında Birleşik Krallık'a yerleşmiştir. Türkiye'de ilk köy monografisini yapan bilim insanlarından birisi olarak kabul edilmektedir.
1945 yılında Mediha Esenel ile evlenmiş, bu evliliğinden oğlu Fikret Berkes dünyaya gelmiştir.
Berkes'in eserlerinde, Türkiye'nin Osmanlı İmparatorluğu döneminden günümüze kadar olan değişimleri üzerine araştırmaları ve kuramsal toplumbilim çalışmaları bulunmaktadır. Gelenekselliği değişmezlik olarak tanımlayan Berkes, geleneksel yapıda herhangi bir değişikliğin mümkün olmadığını savunmaktadır. Ayrıca, Osmanlı Devleti'nde yeniçerilerin dönüşümünü ve Osmanlı'ya etkilerini sosyolojik olarak da açıklamaya çalışmıştır. Tanzimat'ı sekülerleşmenin birinci adımı olarak ele almış, ekonomik başarısızlığın hukuki başarısızlığa neden olduğunu ifade etmiştir.
Berkes'in önemli eserleri arasında "Siyasi Partiler" (1964), "Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler" (1965), "Arap Dünyasında İslamiyet, Milliyetçilik ve Sosyalizm" (1969), "Atatürk ve Devrimler" (1982), "Teokrasi ve Laiklik" (1984) gibi eserler bulunmaktadır. Ayrıca, 1959 yılında Ziya Gökalp'in denemelerinden yaptığı çevirileri "Turkish Nationalism and Civilization" adlı bir kitapta toplayarak Birleşik Krallık'ta yayımlamıştır.
0 yorumlar:
Yorum Gönder