Ahmed Cemâl Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde siyaset ve askerlik alanlarında önemli roller üstlenmiş bir devlet adamıdır. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin üç liderinden biri olarak tanınır. I. Dünya Savaşı'nda Suriye-Filistin Cephesi'nin komutanlığını yapmıştır. Bu yazıda Ahmed Cemâl Paşa'nın hayatını ve serüvenlerini ele alacağız.
Ahmed Cemâl Paşa 6 Mayıs 1872'de Midilli'de doğdu. Babası Mehmed Nesib Efendi, askeri eczacıydı. Annesi Binnaz Hanım'dı. 1890'da Kuleli Askeri İdadisi'nden, 1893'te Harbiye Mektebi'nden mezun oldu. Kurmay yüzbaşı olarak orduya katıldı. Genelkurmay 1. şubesinde görev aldıktan sonra, 1896'da Kırklareli istihkâm inşaat şubesine atandı. Ertesi yıl kolağası oldu.
1898'de Selanik'teki 3. Ordu'ya redif fırkası kurmay başkanı olarak atandı. Burada gizli bir örgüt olan İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne girdi ve cemiyetin askeri kanadının örgütlenmesiyle görevlendirildi. 1899'da Selanik'te Seniha Hanım'la evlendi. 1905'te binbaşı oldu. Ertesi yıl Rumeli Demiryolları Müfettişliğine getirildi. Bu görevi sırasında cemiyetin Rumeli'de örgütlenmesinde etkin rol oynadı; cemiyetin bölük adı verilen yerel birimlerini oluşturdu.
1907'de 3. Ordu kurmay heyetine atandı. Burada Binbaşı Ali Fethi Bey ve Kolağası Mustafa Kemal ile birlikte çalıştı.
İkinci Meşrutiyet'in ilanının ardından (1908) Selanik'teki İttihat ve Terakki Cemiyeti genel merkezi tarafından İstanbul'a gönderilen on kişilik temsil heyetinde yer aldı. Ardından cemiyetin genel merkez üyeliğine seçildi. Aynı yıl kaymakamlığa yükseltilerek Anadolu'ya gönderilen Heyet-i İslahiye üyeliğine getirildi.
31 Mart Olayı'nın çıkması üzerine (13 Nisan 1909) İstanbul'a dönerek Yeşilköy'de ayaklanmayı bastırmakla görevlendirilen Hareket Ordusu'na katıldı.
Bab-ı Ali Baskını'nda (23 Ocak 1913) Enver Paşa ve Talat Paşa ile birlikte Kamil Paşa hükümetini devirdi ve Üç Paşalar İktidarı olarak bilinen dönemi başlattı.
11 Mart 1914'te bahriye nazırı oldu. I. Dünya Savaşı'nda tutulacak saf hususunda Fransızlarla aynı safta bulunmaya taraftar olsa da girişimleri boşa çıkınca kendilerini kabul eden Almanların yanında saf tutulmasını kabul ederek bu kararı destekledi.
Savaşın başlamasıyla birlikte Suriye-Filistin Cephesi'nin komutanlığına atandı. Burada Arap milliyetçiliği hareketleriyle mücadele etti. Medine Müdafaası'nın başlatılmasını sağladı.
Kanal Harekatları'nda Osmanlı ordusunu Süveyş Kanalı'na taşıdı ancak başarılı olamadı.
1916'da Mekke Şerifi Hüseyin'in isyan etmesi üzerine onunla savaştı. Arap isyancılarla İngilizlerin işbirliği yaptığını öğrendi. 1917'de İngilizlerin Filistin'i işgal etmesiyle geri çekilmek zorunda kaldı. Suriye'de Halep ve Şam'ı savundu.
1918'de Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasıyla görevinden alındı. Almanya'ya kaçtı.
1921'de Berlin'de Talat Paşa'nın suikasta uğraması üzerine Moskova'ya gitti. Burada Sovyetler Birliği ile ilişkiler kurmaya çalıştı.
1922'de Gürcistan'a gitti. Burada Ermeni milliyetçileri tarafından öldürüldü. Cenazesi Erzurum'a getirildi ve Karskapı Şehitliği'ne defnedildi.
Ahmed Cemâl Paşa, Osmanlı tarihinin en tartışmalı kişiliklerinden biridir. Bazıları onu vatansever, cesur ve reformcu bir devlet adamı olarak görürken, bazıları da onu baskıcı, acımasız ve yaptıkları yüzünden hain bir paşa olarak eleştirir. Onun hayatı, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde yaşanan siyasi ve askeri olayların bir yansımasıdır.
0 yorumlar:
Yorum Gönder