Kibbutz, İsrail'de ortaklaşa yaşam ve çalışma biçimi olarak bilinen hareketin ideolojik temelidir. Kibbutz, İbranice'de "topluluk" veya "birlikte" anlamına gelir. Kibbutzlar, İsrail devletinin kuruluşunda önemli rol oynamış, sosyalizm ve siyonizmi ütopik bir şekilde bir araya getirmiş, gelmiş geçmiş en büyük ortaklaşa toplum hareketlerinden birisi olmuştur.
Kibbutz hareketi, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Avrupa'da yaşayan Yahudilerin Filistin'e göç etmesiyle başladı. Bu göçmenler Yahudi ulusal kimliğini ve kültürünü yeniden canlandırmak, Filistin topraklarını ele geçirmek ve Yahudi halkına karşı gelişen baskıdan kurtulmak istiyorlardı. Aynı zamanda, Saint Simon, Proudhon, Robert Owen ve Martin Buber gibi sosyalist ve ütopik filozoflardan etkilenerek, eşitlikçi, demokratik ve kolektif bir yaşam tarzı kurmayı da hedefliyorlardı.
İlk kibbutz 1910 yılında kuruldu. Bugüne kadarsa hala varlığını koruyan yaklaşık 250 kibbutz vardır ve bunlar İsrail nüfusunun yaklaşık %3'ünü oluştururlar. Kibbutzlar genellikle 100 ile 2000 arasında değişen nüfusa sahiptirler. Başlangıçta tarıma dayalı olan kibbutz ekonomisi, zamanla sanayi, turizm, eğitim ve yüksek teknoloji alanlarına da yayılmıştır.
Kibbutz hayatının temel ilkesi, üretimde "herkes kabiliyetine göre," tüketimde "herkes ihtiyacına göre" paylaşımıdır. Kibbutzda tüm mülkiyet ortaktır ve her üye eşit haklara sahiptir. Kibbutz sakinleri haftada bir kez toplanarak kendi yöneticilerini seçer; ekonomik, kültürel, sağlık, eğitim gibi konularda karar alır ve komiteler oluşturur. Kibbutzda her üye çalışmakla yükümlüdür ve iş dağılımı demokratik olarak yapılır. Kibbutzda her üyenin temel ihtiyaçları karşılanır. Ev, yiyecek, giysi, sağlık hizmeti gibi hizmetler merkezi olarak sağlanır. Ayrıca her üyenin kişisel ihtiyaçları için de belli bir bütçe ayrılır.
Kibbutzda aile yapısı da farklıdır. Kibbutzda evlilik serbest, boşanma da kolaydır. Çocuklar ise ortaklaşa yetiştirilir. Çocuklar genellikle ebeveynlerinden ayrı çocuk evlerinde yaşarlar ve eğitimli bakıcılar tarafından bakılırlar. Çocuklar kendi yaşıtlarıyla sosyalleşirler ve kibbutz değerlerini öğrenirler. Ebeveynler ise çocuklarıyla günde birkaç saat vakit geçirirler.
Kısacası kibbutz, İsrail'de özgün bir sosyal deney olarak ortaya çıkmış, Yahudi ulusal kimliğinin oluşmasına katkıda bulunmuş, ortaklaşa yaşamın avantajlarını ve zorluklarını göstermiş bir toplum modelidir. Kibbutzlar İsrail toplumunun küçük bir parçası olmalarına rağmen, İsrail kültürüne, ekonomisine ve siyasetine önemli bir etki yapmışlardır.
0 yorumlar:
Yorum Gönder