Tercümân-ı Ahvâl, Osmanlı Devleti'nde bir Türk vatandaşının çıkardığı ilk özel Türkçe gazetedir. 1860-1866 yılları arasında İstanbul'da yayımlanan gazete, Türk basınının başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Gazetenin kurucusu ve sahibi Agah Efendi, devletten yardım almadan kendi imkanlarıyla bu gazeteyi çıkarmıştır. Gazetenin ilk başmuharriri ise ünlü yazar ve şair Şinasi'dir.
Tercümân-ı Ahvâl, Osmanlı toplumunun gündemini belirleyen bir düşünce ve tartışma gazetesi olmuştur. Gazetede dil, eğitim, iktisat, siyaset, kültür gibi konularda fikirler ileri sürülmüş, eleştiriler yapılmış, reform önerileri getirilmiştir. Gazetede aynı zamanda edebi eserlere de yer verilmiş, Şinasi'nin Şair Evlenmesi adlı oyunu dizi olarak yayınlamıştır. Gazete, Batılı anlamda ilk Türkçe oyun olan bu eserle Türk tiyatro tarihine de katkıda bulunmuştur.
Çıkarılmaya başlandığı andan itibaren Tercümân-ı Ahvâl, Osmanlı basın tarihinde birçok ilke imza atmıştır. İmzalı başyazı geleneğini başlatmıştır. Gazetenin amacını ve yayın politikasını açıklayan "Mukaddime" adlı başyazı Şinasi tarafından kaleme alınmıştır. Ayrıca gazete, ilk özel haber ajansını kurmuştur. Gazete, yurtiçi ve yurtdışından haberleri takip etmek için muhabirler görevlendirmiş ve telgrafları kullanmıştır. Aynı zamanda Tercümân-ı Ahvâl ilk reklam geliri elde eden gazetedir. Gazetede ilanlara ve reklamlara geniş yer verilmiştir.
Tercümân-ı Ahvâl, Osmanlı Devleti'nin sansürüne de maruz kalmıştır. Eğitim sistemine sert eleştirilerde bulunan bir yazı yüzünden Mayıs 1861'de iki hafta süreyle kapatılmıştır. Bu olay Türk basınında yayın durdurmanın ilk örneği olmuştur. Hatta bu kapatılma meselesi Cerîde-i Havâdis tarafından büyük bir memnuniyetle karşılanmış. Tercümân-ı Ahvâl'e karşı saldırgan bir dille durumu sayfalarına taşımıştır. Bu yaşananlarsa iki gazete arasında soğuk rüzgarların esmesine, bazı zamanlarda da sert tartışmaların çıkmasına dahi neden olabilecek gerilimlerin oluşmasına neden olmuştur.
Yeni gazetelerin çıkmasıyla tirajında epey düşüş yaşayan gazete, 792 sayı yayımlandıktan sonra 11 Mart 1866'da yayın hayatına son vermiştir.
Tercümân-ı Ahvâl, Osmanlı Devleti'nde çıkarılan ilk özel Türkçe gazete olmasıyla önemli bir yere sahiptir. Gazete, Türk basın tarihinin yanı sıra Türk dilinin, edebiyatının ve kültürünün gelişmesine de katkıda bulunmuştur.
0 yorumlar:
Yorum Gönder