Teşkîlât-ı Mahsûsa, Osmanlı İmparatorluğu'nda II. Meşrutiyet döneminde (1913-1918) faaliyet gösteren gizli bir istihbarat ve propaganda teşkilatıydı. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Türkçü ve İslamcı siyasi görüşleri doğrultusunda, yurtiçinde ve yurtdışında, karşı-istihbarat, propaganda, örgütlenme, suikast eylemlerinde bulunuyordu.
Teşkilatın kurucusu Enver Paşa, başında ise Hüsamettin (Ertürk) Bey bulunuyordu. Teşkilatın ideolojik yapısını ise Dr. Bahaeddin Şakir ve Dr. Nâzım oluşturmuştu.
Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın resmi olarak ne zaman kurulduğu konusunda farklı görüşler vardır. Bazı kaynaklara göre Veteriner Miralay Râsim Bey'in telkiniyle Eşref Sencer (Kuşçubaşı) tarafından 1898'de gayri resmi olarak kurulmuş, 1910'da Sultan Reşad'ın onayı ile resmiyet kazanmıştır. Ancak mevcut belgelerden 17 Kasım 1913'te Harbiye Nezareti bünyesinde Umûr-i Şarkiyye Şubesi veya Teşkîlât-ı Mahsûsa diye adlandırılacak bir teşkilâtlanmaya gidilmesinin kararlaştırıldığı anlaşılmaktadır. Asıl örgütlenme ve faaliyetin ise 1914 yılında bilhassa I. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra gerçekleştirildiği açıktır.
Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın faaliyet alanları oldukça genişti. Balkan Savaşları'ndan sonra Balkanlar'da kalan Müslümanların kurtarılması için çalışmalar gerçekleştirdi. Trablusgarp'ın İtalyanlar tarafından işgaline karşı direniş grupları örgütledi. Mısır, Irak, Suriye, Filistin, Yemen, Afganistan, İran gibi bölgelerde İngiliz, Fransız ve Rus emperyalizmine karşı mücadele etti. Kafkaslar'da ve Orta Asya'da Türk ve Müslüman halklarla irtibat kurdu. Ermeni isyanlarına karşı önlemler aldı.
Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın tarihteki en tartışmalı konusu ise Ermeni Tehciri'nde (ya da iddiaya göre Kırımı'nda) oynadığı roldür. Bazı kaynaklar Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın Ermeni tehcirinde hiçbir rol oynamadığını ileri sürerken, bazı kaynaklar ise Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın Ermeniler'e yönelik katliamlarda aktif olarak yer aldığını iddia etmektedir. Bu konuda ise kesin bir kanıt bulunmamaktadır.
Teşkîlât-ı Mahsûsa 8 Ekim 1918'de İttihat ve Terakki hükümetinin iktidardan ayrılması ile birlikte resmen tasfiye edilmiştir. Ancak Anadolu'da oluşturulan Kuvâ-yi Milliye ve Müdafaa-i Hukuk gruplarının önde gelen liderlerinin hemen hemen hepsi Teşkîlât-ı Mahsûsa üyesi olduğu bilinen kişilerdir. Böylece Teşkîlât-ı Mahsûsa Millî Mücadele'nin de önemli bir unsuru olarak kabul edilmiştir.
0 yorumlar:
Yorum Gönder