Encomienda sistemi, 16. yüzyılda İspanyol İmparatorluğu tarafından Amerika'da uygulanan ve yerli halkın sömürülmesi üzerine kurulu bir sistemdir.
Bu sistem, İspanyol fatihlerin yerli halkı çalıştırma ve onların ürettikleri ürünlerden vergi alma hakkını elde etmelerini sağladı. Encomienda sistemi, yerli halkın yaşamını büyük ölçüde etkiledi ve İspanyol sömürge yönetiminin temel araçlarından biri haline geldi. Bu makalede, encomienda sisteminin tarihçesini, işleyişini ve etkilerini ele alacağız.
Encomienda Sisteminin Tarihçesi
Encomienda sistemi, ilk olarak İspanya'nın Reconquista döneminde Müslümanlardan geri alınan topraklarda uygulanmaya başladı. Amerika kıtasının keşfi ve fethedilmesiyle birlikte, bu sistem Yeni Dünya'ya taşındı. Kristof Kolomb'un 1492'de Amerika'ya ulaşmasının ardından, İspanyol fatihler yerli halkı çalıştırma hakkını elde etmek için encomienda sistemini kullanmaya başladılar.[1]
Encomienda Sisteminin İşleyişi
Encomienda sistemi, yerli halkın çalıştırılması ve ürettikleri ürünlerden vergi alınmasını içeriyordu. İspanyol kraliyeti, fatihlere encomendero adı verilen özel haklar vererek, belirli bir bölgedeki yerli halkı çalıştırma ve onlardan vergi toplama yetkisi sağladı. Encomenderolar, yerli halka dini eğitim verme ve onları koruma karşılığında, onların iş gücünden ve ürünlerinden faydalanma hakkına sahip oldular.[2]
Bu sistem, yerli halkın ağır koşullar altında çalıştırılmasına ve sömürülmesine yol açtı. Encomenderolar, yerli halkı madenlerde, tarım alanlarında ve diğer işlerde zorla çalıştırarak büyük servetler elde ettiler. Yerli halk ise kötü çalışma koşulları, hastalıklar ve yetersiz beslenme nedeniyle büyük acılar çekti ve nüfusları hızla azaldı.[3]
Encomienda Sisteminin Etkileri
Encomienda sistemi, İspanyol sömürge yönetiminin temel dayanaklarından biri oldu ve yerli halk üzerinde derin izler bıraktı. Bu sistem, yerli halkın ekonomik ve sosyal yapısını büyük ölçüde tahrip etti. Yerli kültürler, İspanyol sömürgeciliğinin etkisiyle büyük ölçüde değişti ve yok oldu.
Sistem, ayrıca, İspanyol sömürge yönetimi içinde de çatışmalara yol açtı. Encomenderolar, yerli halkı koruma görevlerini ihmal ederken, İspanyol kraliyeti bu durumu kontrol altına almaya çalıştı. 1542'de Yeni Yasalar (Leyes Nuevas) çıkarılarak, encomienda sisteminin kötüye kullanılmasına karşı bazı düzenlemeler yapıldı. Ancak, bu yasalar genellikle uygulanmadı ve sistem uzun yıllar devam etti.[4]
Sonuç
Encomienda sistemi, İspanyol İmparatorluğu'nun Amerika'daki sömürgecilik politikalarının önemli bir parçasıydı. Yerli halkın sömürülmesi üzerine kurulu bu sistem, hem ekonomik hem de sosyal açıdan büyük yıkımlara yol açtı. Encomienda sistemi, sömürge dönemi Latin Amerika tarihinin karanlık bir sayfasını oluşturur ve bu dönemin etkileri günümüzde hala hissedilmektedir.
Dipnotlar:
[1] Elliott, J. H. (2006). Empires of the Atlantic World: Britain and Spain in America 1492-1830. Yale University Press.
[2] Lockhart, J., & Schwartz, S. B. (1983). Early Latin America: A History of Colonial Spanish America and Brazil. Cambridge University Press.
[3] Bakewell, P. J. (1997). A History of Latin America: Empires and Sequels 1450-1930. Blackwell Publishers.
[4] Burkholder, M. A., & Johnson, L. L. (2001). Colonial Latin America. Oxford University Press.
0 yorumlar:
Yorum Gönder