1908 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşanan Tarak Yağması, Anadolu’daki kadın emekçilerin hak arayışının ve ekonomik sömürüye karşı direnişinin önemli bir örneğidir.
Bu olay, özellikle Uşak, Demirci, Gördes ve Kula gibi halı dokumacılığının merkezi olan bölgelerde gerçekleşmiştir.
Tarak Yağması’nın Arka Planı
19. yüzyılın sonlarında, Anadolu’da el dokuma halıları büyük bir talep görmeye başladı. Özellikle Batılı ülkeler, bu halıları ithal ederek büyük karlar elde ediyordu. Ancak bu durum, yerel halı dokumacılığını büyük ölçüde etkiledi.
Yabancı sermayeli şirketler, özellikle O.C.M (Oriental Carpet Manufacturers) adlı tekel şirketi, Uşak ve çevresinde 17 halı fabrikası kurdu.
Bu fabrikalarda kimyasal boyalı iplikler kullanılarak üretim yapılmaya başlandı.
Bu durum, geleneksel yöntemlerle yün eğiren, boyayan ve halı dokuyan binlerce kadın emekçiyi işsiz bıraktı.
Olayın Patlak Vermesi
13 Mart 1908’de Uşak ve çevresindeki köylerden yaklaşık 1500 kadın, Uşak merkezindeki Ulu Cami ile Burma Cami arasında kurulan İplik Pazarı’nda toplandı.
Kadınlar yanlarında çocukları ve yün eğirdikleri çıkrıklarıyla birlikte, İngiliz sermayeli Bacakoğlu, Yılancıoğlu ve Tiridoğlu halı fabrikalarını bastı. Fabrikalardaki makineleri kırdılar, iplikleri ve halıları yağmaladılar, hatta bazı binaları ateşe verdiler. Olaylar üç gün boyunca devam etti ve kadınların öfkesi dinmedi.
Olayların Sonuçları
Uşak Kaymakamı Tevfik Bey isyanı bastırmak için 14 kadını tutukladı. Ancak diğer kadınlar tutuklanan arkadaşlarının serbest bırakılması için kaymakamlığa yürüdü. Kadınların bu tutumu karşısında Tevfik Bey tutukluları serbest bırakmak zorunda kaldı.
Bu olayın ardından, Osmanlı hükümeti olayı soruşturmak üzere Anadolu Valisi Ahmet İzzet Paşa’yı görevlendirdi. Paşa, Bursa müfettişi Daniş Bey’i Uşak’a gönderdi. Daniş Bey, kadınlarla fabrika sahiplerini uzlaştırmayı başardı. Ancak halkın tekrar isyan edebileceği endişesiyle fabrikaların yeniden açılması 10 yıl geciktirildi.
Tarak Yağması’nın Tarihi Önemi
Tarak Yağması, Osmanlı tarihinde kadınların öncülük ettiği ilk kitlesel direnişlerden biridir. Bu olay kadınların ekonomik haklarını koruma mücadelesinin yanı sıra, yerel sanayinin yabancı sermayenin etkisiyle çöküşüne karşı bir tepkiydi. Aynı zamanda Osmanlı’nın son dönemlerinde yaşanan ekonomik sıkıntıların ve toplumsal huzursuzlukların da bir yansımasıdır.
Sonuç
Tarak Yağması, Anadolu kadınlarının cesaretini ve hak arayışını simgeleyen önemli bir tarihi olaydır. Bu direniş sadece ekonomik bir mücadele değil, aynı zamanda kadınların toplumsal hayatta daha aktif bir rol üstlendiğinin de göstergesidir.
0 yorumlar:
Yorum Gönder