Wright Kardeşler, havacılık tarihinin en önemli isimlerinden biridir. İlk defa motorlu uçak uçurmayı başaran ve bu alanda birçok yenilik ve gelişme sağlayan Amerikalı kardeşler, insanlığın gökyüzüne olan hayalini gerçeğe dönüştürmüştür. Bu yazıda Wright Kardeşlerin hayatları, uçuş deneyimleri ve başarıları hakkında bilgi vereceğiz.
Wright Kardeşlerin Çocuklukları ve İlgi Alanları
Wright Kardeşler, Orville (19 Ağustos 1871 - 30 Ocak 1948) ve Wilbur (16 Nisan 1867 - 30 Mayıs 1912) adlarında iki erkek kardeştir. Babaları Milton Wright bir kilise rahibiydi. Anneleri Susan Wright ise bir kitap tutkunuydu ve çocuklarına matematik, mekanik ve doğa bilimleri gibi konularda eğitim veriyordu.
Wright Kardeşler çocukluklarında bisiklet sürmeyi, uçurtma uçurmayı ve oyuncak trenlerle oynamayı severlerdi. Ayrıca, babalarının kendilerine hediye ettiği bir oyuncak helikopterden çok etkilenmişlerdi. Bu oyuncak, Fransız havacı Alphonse Pénaud tarafından tasarlanmıştı ve lastik bantla çalışan pervaneleri vardı. Wright Kardeşler, bu oyuncakla ilgili olarak "Bu küçük makine bizim havacılığa olan ilgimizi uyandırdı." demişlerdir.
Wright Kardeşler, okul hayatlarında da başarılıydılar. Wilbur, liseyi bitirdikten sonra Yale Üniversitesi'ne gitmeyi planlıyordu ancak bir buz pateni kazası sonucu yüzüne aldığı darbe nedeniyle sağlığı bozuldu ve evde kalmak zorunda kaldı. Orville ise liseyi bitirmeden bıraktı ve basın sektörüne girdi. Kendi matbaasını kurdu ve haftalık bir gazete çıkardı. Daha sonra kardeşi Wilbur'a da katıldığı bisiklet işine girdi ve kendi bisiklet modellerini üretti.
Wright Kardeşlerin Havacılığa Olan Tutkusu
Wright Kardeşler, 1890'lı yıllarda havacılık alanındaki gelişmeleri takip etmeye başladılar. Özellikle Alman havacı Otto Lilienthal'in planör uçuşlarına hayran kaldılar. Ancak Lilienthal'in 1896'da bir uçuş sırasında düşerek ölmesi, Wright Kardeşleri hem üzdü hem de ilham verdi. Lilienthal'in ölümünden sonra Wilbur, Smithsonian Enstitüsü'ne bir mektup yazarak havacılıkla ilgili kitap ve makale istedi. Bu sayede havacılık tarihine ve teorisine dair bilgi edindi. Ayrıca Fransız havacı Octave Chanute ile de yazışmaya başladı.
Wright Kardeşler, havacılıkta en önemli sorunun uçağın kontrol edilebilirliği olduğunu düşünüyorlardı. Bu nedenle planör tasarımları yaparak denemeler yaptılar. Uygun rüzgar koşullarını bulmak için ABD'nin Kuzey Carolina eyaletindeki Kitty Hawk kasabasına gittiler. Burada yaptıkları planör denemelerinde kanatların eğimini değiştirerek uçağın yönünü kontrol etmeyi başardılar. Bu yönteme "kanat savrulması" adını verdiler. 1902'de yaptıkları planörle 26 saniye süren bir uçuş gerçekleştirdiler. Bu, o zamana kadar yapılmış en uzun planör uçuşuydu.
Wright Kardeşler, planör deneyimlerinden sonra motorlu uçak yapmaya karar verdiler. Kendi motorlarını ve pervanelerini tasarlayarak bir uçak inşa ettiler. Bu uçak, çift kanatlı, ahşap bir iskelete sahipti ve 12 beygir gücünde bir motora bağlı iki pervaneyle çalışıyordu. Uçağın ağırlığı yaklaşık 340 kilogramdı. Wright Kardeşler, bu uçakla tarihi bir başarıya imza attılar. 17 Aralık 1903'te Kitty Hawk'ta yaptıkları dört uçuştan ilki, Wilbur Wright tarafından gerçekleştirildi ve 12 saniye sürdü. Dördüncü ve son uçuş ise Orville Wright tarafından yapıldı ve 59 saniye sürdü. Bu uçuşlar, tarihte ilk defa motorlu, sürekli ve kontrollü uçak uçuşları olarak kayıtlara geçti.
Wright Kardeşlerin Başarıları ve Sonraki Hayatları
Wright Kardeşler, ilk uçuşlarını yaptıktan sonra daha güçlü ve manevra yeteneği yüksek uçaklar yapmaya devam ettiler. 1904'te Ohio'daki Huffman Prairie'de yaptıkları uçuşlarda dönüş yapmayı başardılar. 1905'te ise ilk tam pratik uçağı inşa edip uçtular. Bu uçakla 39 dakika süren bir uçuş gerçekleştirdiler. Wright Kardeşler, bu başarılarından sonra patent almak ve uçaklarını satmak istediler ancak ABD hükümeti ve basını ilgisiz kaldı. Bunun üzerine Wright Kardeşler, Avrupa'ya yönelerek Fransa, İngiltere ve Almanya'da gösteri uçuşları yaptılar. Bu uçuşlar, Wright Kardeşlerin ününü artırdı ve birçok havacılık şirketiyle anlaşma yapmalarını sağladı.
Wright Kardeşler, havacılık alanındaki gelişmeleri takip etmeye ve yeni tasarımlar yapmaya devam ettiler ancak aynı zamanda patent davalarıyla da uğraştılar. Birçok rakip firma, Wright Kardeşlerin patent haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle dava açtı veya açılan davalarla karşı karşıya kaldı. Bu durum, Wright Kardeşlerin zamanını ve enerjisini aldı.
Wright Kardeşlerden Wilbur, 30 Mayıs 1912'de tifodan öldü. Orville ise kardeşinin ölümünden sonra havacılık işinden çekildi ve kendi laboratuvarında çalışmalarına devam etti. Ayrıca birçok havacılık kuruluşunda danışmanlık yaptı ve havacılık ödülleri aldı. Orville Wright, 30 Ocak 1948'de kalp krizinden öldü.
Wright Kardeşlerin Mirası
Wright Kardeşler, havacılığın öncüleri olarak tarihe geçtiler. İlk motorlu uçak uçuşunu gerçekleştirmelerinin yanında, havacılık teorisine ve pratiğine de katkıda bulundular. Kanat savrulması yöntemi, modern uçakların kontrol sistemlerinin temelini oluşturdu. Wright Kardeşlerin yaptığı ilk motorlu uçak olan Flyer I, Smithsonian Enstitüsü'nde sergilenmektedir. Ayrıca Wright Kardeşlerin anısına birçok anıt, müze ve park yapılmıştır
0 yorumlar:
Yorum Gönder