Kül Tigin, 8. yüzyılda yaşamış önemli bir Göktürk prensi ve komutanıdır. Hayatı, ağabeyi Bilge Kağan ile birlikte Göktürk Devleti'nin ikinci döneminde, yani II. Göktürk Kağanlığı zamanında geçmiştir.
Kül Tigin, Göktürk tarihinin en bilinen figürlerinden biridir ve özellikle diktirdiği Kül Tigin Yazıtı sayesinde günümüze kadar ulaşan detaylı bilgilere sahip olduğumuz ender tarihi şahsiyetlerdendir.
Kül Tigin'in babası, II. Göktürk Kağanlığı'nın kurucusu olan Kutluk Kağan, yani İlteriş Kağan'dır. Annesi ise İlbilge Hatun'dur. Dolayısıyla Kül Tigin, Göktürk Devleti'nin kurucu hanedanına mensuptur.
Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, 7. yüzyılın sonlarına doğru doğduğu tahmin edilmektedir. Ağabeyi Bilge Kağan'ın 684 yılında doğduğu düşünüldüğünde, Kül Tigin'in de benzer yıllarda doğmuş olması muhtemeldir.
Kül Tigin'in hayatının en önemli dönemi, ağabeyi Bilge Kağan ile birlikte devlet yönetiminde ve askeri alanda etkin rol aldığı zamanlardır. Babaları İlteriş Kağan'ın 691 yılında ölümünden sonra, amcaları Kapgan Kağan tahta geçmiştir.
Kapgan Kağan döneminde Kül Tigin, genç yaşına rağmen cesareti ve askeri yetenekleri ile ön plana çıkmıştır. Kül Tigin Yazıtı'nda anlatılanlara göre, henüz 16 yaşında iken önemli savaşlara katılmış ve kahramanlıklar göstermiştir.
Örneğin, 700 yılında gerçekleşen Tola Savaşı'nda gösterdiği başarılar yazıtta detaylı bir şekilde anlatılır. Bu savaşta Kül Tigin, Çik boyları üzerine yapılan seferde düşmana karşı büyük bir cesaretle savaşmış ve birçok askeri başarı elde etmiştir. Yazıtta bu savaş şu şekilde ifade edilir: "On altı yaşında Çaça Sengün ile vuruştuk. Askerini batırdık. Sengün’ü ele geçirdik." Bu ifadeler, genç yaşta dahi ne kadar yetenekli bir komutan olduğunu açıkça göstermektedir.
Kapgan Kağan'ın 716 yılında ölümü üzerine, Göktürk tahtına kimin geçeceği konusunda bir karışıklık yaşanmıştır. Kapgan Kağan'ın oğlu İnel Kağan tahta geçse de, Bilge Kağan ve Kül Tigin bu duruma karşı çıkmışlardır. Özellikle Kül Tigin'in aktif rol almasıyla, İnel Kağan tahttan indirilmiş ve Bilge Kağan 716 yılında kağan ilan edilmiştir. Bu olay, Kül Tigin'in sadece askeri alanda değil, siyasi alanda da ne kadar etkili olduğunu gösterir. Ağabeyinin kağan olmasında Kül Tigin'in büyük payı vardır.
Bilge Kağan'ın kağan olmasıyla birlikte, Kül Tigin devletin en önemli askeri görevlerini üstlenmiştir. Ordunun başkomutanı olarak görev yapmış ve birçok seferi yönetmiştir. Göktürk Devleti bu dönemde, Bilge Kağan'ın bilgece yönetimi ve Kül Tigin'in askeri dehası sayesinde altın çağını yaşamıştır. Kül Tigin Yazıtı'nda bu dönemdeki başarılar sıkça vurgulanır. Örneğin, farklı Türk boylarına ve komşu devletlere karşı yapılan seferlerde Kül Tigin'in gösterdiği kahramanlıklar ve elde ettiği zaferler ayrıntılarıyla anlatılır. Yazıtlarda geçen şu ifadeler onun askeri başarılarını özetler niteliktedir: "Türk milletini, Bilge Kağan’ı kağan yaparak, Kül Tigin’i alp er yaparak, iki yabancıyı getirerek, vuruşturarak, barıştırarak, Türk milletini tüzsüzleştirmeyiz." Bu cümleler, Kül Tigin'in alp er yani kahraman savaşçı olarak devletin bekası için ne kadar önemli bir rol oynadığını vurgulamaktadır.
Kül Tigin sadece savaşlarda değil, devletin iç işlerinde de etkili olmuştur. Ağabeyi Bilge Kağan'a her zaman destek olmuş ve devletin istikrarının sağlanmasında önemli katkılar sunmuştur. Yazıtlardan anlaşıldığı kadarıyla, Bilge Kağan ve Kül Tigin arasında güçlü bir kardeşlik bağı ve işbirliği vardı. Bilge Kağan'ın devlet yönetimindeki vizyonu ile Kül Tigin'in askeri yetenekleri birleşince, Göktürk Devleti güçlü ve parlak bir döneme girmiştir.
Ancak bu parlak dönem uzun sürmemiştir. Kül Tigin, beklenmedik bir şekilde 731 yılında hayatını kaybetmiştir. Ölümü, Göktürk Devleti için büyük bir kayıp olmuştur. Bilge Kağan, kardeşi için derin bir üzüntü duymuş ve onun adına bir yazıt diktirmiştir. Kül Tigin Yazıtı, işte bu büyük kaybın ardından Bilge Kağan tarafından kaleme alınmıştır. Yazıt, Kül Tigin'in hayatını, kahramanlıklarını ve devlet için yaptıklarını gelecek nesillere aktarmak amacıyla dikilmiştir. Yazıt sadece bir anıt mezar taşı değil, aynı zamanda Göktürk tarihini ve devlet anlayışını yansıtan önemli bir tarihi belgedir.
Kül Tigin Yazıtı, Türk tarihi açısından çok değerli bir kaynaktır. Yazıt sayesinde Kül Tigin'in hayatı, katıldığı savaşlar, devlet içindeki rolü ve kişiliği hakkında detaylı bilgilere ulaşırız. Yazıt aynı zamanda, 8. yüzyıl Göktürk toplumunun yaşam tarzı, devlet yönetimi, askeri stratejileri ve dünya görüşü hakkında da önemli ipuçları sunar. Yazıtın dili sade ve etkileyicidir. Olaylar somut örneklerle anlatılır ve kahramanlıklar abartıdan uzak, gerçekçi bir şekilde ifade edilir. Bu da yazıtın tarihi değerini daha da artırmaktadır.
Sonuç olarak, Kül Tigin, II. Göktürk Kağanlığı'nın en önemli figürlerinden biridir. Cesareti, askeri yetenekleri, devlet adamlığı vasıfları ve ağabeyi Bilge Kağan ile kurduğu güçlü işbirliği sayesinde Göktürk Devleti'nin altın çağını yaşamasına önemli katkılar sağlamıştır. Ölümü erken yaşta gerçekleşmiş olsa da, diktirdiği yazıt ve Göktürk tarihine bıraktığı iz ile Türk tarihinde unutulmaz bir yer edinmiştir. Kül Tigin, Türk gençleri için örnek alınması gereken bir kahraman ve devlet adamı olarak günümüzde de hatırlanmaktadır.
0 yorumlar:
Yorum Gönder