Karl Marx, 19. yüzyılın en etkili düşünürlerinden biri olarak kabul edilen Alman filozof, ekonomist, tarihçi, sosyolog, politik teorisyen ve gazetecidir.
Kapitalizmin eleştirisi ve komünizm teorisiyle tanınır.
Erken Yaşamı ve Eğitimi (1818-1841):
Karl Marx, 5 Mayıs 1818'de Prusya'nın Trier şehrinde doğdu.
Yahudi bir aileye mensuptu ancak babası Hristiyanlığa geçmişti.
Marx, hukuk eğitimi almak için Bonn ve Berlin üniversitelerine gitti.
Berlin'de, Hegelci felsefeden etkilenen "Genç Hegelciler" olarak bilinen bir düşünce grubuna katıldı.
Bu grup, Hegel'in diyalektik felsefesini radikal ve eleştirel bir şekilde yorumluyordu.
Marx'ın bu dönemdeki düşünceleri, Hegel'in tarih anlayışından ve Feuerbach'ın materyalizminden etkilenmiştir.
Gazetecilik ve Radikalleşme (1842-1849):
1842'de Marx, Köln'de çıkan Rheinische Zeitung adlı liberal bir gazetede çalışmaya başladı.
Gazetedeki yazılarıyla Prusya hükümetini eleştirdiği için 1843'te gazete kapatıldı.
Bu deneyim, Marx'ın siyasi ve ekonomik konulara daha da derinlemesine eğilmesine yol açtı.
Aynı yıl, çocukluk arkadaşı Jenny von Westphalen ile evlendi.
1843'te Paris'e taşındı ve burada Friedrich Engels ile tanıştı.
Engels, Marx'ın hem fikir ortağı hem de ömür boyu dostu ve destekçisi oldu.
Paris'te Marx, siyaset ve ekonomi üzerine yoğunlaştı ve sosyalist düşüncelerle tanıştı.
1845'te Brüksel'e taşındı ve burada Engels ile birlikte Alman İdeolojisi adlı eserini yazmaya başladı.
Bu eser, Marx'ın tarihsel materyalizm olarak bilinen tarih anlayışının ilk detaylı anlatımıdır.
1848'de Marx ve Engels, Komünist Manifesto'yu yayınladılar. Bu broşür, "Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!" sloganıyla sona erer ve komünizmin temel ilkelerini açıklar.
Aynı yıl Avrupa'da devrimler patlak verdi ve Marx, Köln'e dönerek Neue Rheinische Zeitung adlı bir gazete çıkarmaya başladı. Ancak devrimlerin başarısız olmasıyla Marx, 1849'da Londra'ya sürgüne gitmek zorunda kaldı.
Londra Yılları ve Kapital (1849-1883):
Marx, ömrünün geri kalanını Londra'da geçirdi. Maddi zorluklar içinde yaşadı ve geçimini sağlamak için gazetelere yazılar yazdı.
Engels'in maddi desteği olmadan hayatını sürdürmesi çok zordu.
Bu dönemde, en önemli eseri olan Kapital üzerinde yoğunlaştı.
Kapital'in ilk cildi 1867'de yayınlandı. Diğer ciltleri ise Marx'ın ölümünden sonra Engels tarafından derlenerek yayınlandı.
Kapital, kapitalist sistemin detaylı bir eleştirisini sunar ve işçi sınıfının sömürüsünü, artı değer kavramını ve kapitalizmin iç çelişkilerini inceler.
Marx, 1864'te Uluslararası İşçi Birliği'nin (Birinci Enternasyonal) kurulmasında da aktif rol oynadı.
Karl Marx, 14 Mart 1883'te Londra'da hayatını kaybetti.
Marx'ın Temel Görüşleri ve Nedenleri:
Tarihsel Materyalizm: Marx'a göre, tarihin itici gücü ekonomik ilişkiler ve üretim biçimleridir. Toplumlar, ilkel komünal toplumdan köleci topluma, feodal toplumdan kapitalist topluma ve nihayetinde komünist topluma doğru evrilirler.
Bu evrim, sınıflar arasındaki mücadele yoluyla gerçekleşir.
Marx, bu görüşü Hegel'in idealist tarih anlayışına bir eleştiri olarak geliştirmiştir.
Örneğin feodal toplumda toprak sahipleri ve serfler arasındaki ilişki, kapitalist toplumda ise burjuva (sermaye sahipleri) ve proletarya (işçi sınıfı) arasındaki ilişki, bu sınıf mücadelesinin temelini oluşturur.
Sınıf Mücadelesi: Marx, tarihin sınıf mücadeleleri tarihi olduğunu savunmuştur.
Her toplumda, üretim araçlarına sahip olanlar (egemen sınıf) ile olmayanlar (ezilen sınıf) arasında bir çatışma vardır.
Bu çatışma, toplumsal değişimin motorudur. Örneğin Fransız Devrimi, burjuvazinin feodal aristokrasiye karşı mücadelesinin bir sonucuydu.
Kapitalizm Eleştirisi: Marx, kapitalizmi, işçi sınıfının sömürüsüne dayanan bir sistem olarak görmüştür.
Kapitalist sistemde işçiler kendi emeklerinin ürününe yabancılaşırlar ve artı değer, yani işçinin ürettiği değerin işçiye ödenmeyen kısmı, kapitalistler tarafından gasp edilir.
Bu durum, eşitsizliğe ve sınıf çatışmasına yol açar.
Örneğin, bir fabrikada çalışan işçinin ürettiği malın değeri, işçiye ödenen ücretin çok üzerindedir ve bu fark kapitalistin karını oluşturur.
Komünizm: Marx, kapitalizmin yerini, sınıfsız ve devletsiz bir toplum olan komünizmin alacağını öngörmüştür.
Komünist toplumda, üretim araçları ortak mülkiyette olacak ve herkes yeteneklerine göre katkıda bulunup ihtiyaçlarına göre pay alacaktır.
Bu, Marx'ın ideal toplumsal düzeniydi ve işçi sınıfının sömürüsünü ortadan kaldıracağına inanıyordu.
Marx'ın bu görüşleri benimsemesinin temel nedenleri, 19. yüzyıl Avrupa'sının sosyal ve ekonomik koşullarıydı.
Sanayi Devrimi'nin yol açtığı işçi sınıfının kötü koşulları, artan eşitsizlik ve toplumsal huzursuzluk, Marx'ı bu sorunlara bir çözüm aramaya yöneltmiştir.
Hegel'in diyalektiği, Feuerbach'ın materyalizmi ve Fransız sosyalistlerinin düşünceleri de Marx'ın entelektüel gelişiminde önemli rol oynamıştır.
0 yorumlar:
Yorum Gönder